Tháo nút thắt để thị trường vàng phát triển bền vững, minh bạch

Chênh lệch mua - bán vàng vẫn ở ngưỡng cao

Ghi nhận của Lao Động ngày 19.2, không khí mua vàng ngày vía Thần Tài diễn ra khá nhộn nhịp. Tuy nhiên năm nay, lượng khách mua sắm được đánh giá không đông bằng các năm trước.

Giá vàng trong nước mở cửa phiên giao dịch ngày 19.2 được tập đoàn DOJI niêm yết chiều mua vào ở ngưỡng 75,4 triệu đồng/lượng; giá bán ra ở mức 78,2 triệu đồng/lượng. Trong khi đó, Bảo Tín Minh Châu niêm yết, giá vàng mua vào 75,40 triệu đồng/lượng; giá bán ra là 77,9 triệu đồng/lượng.

Tuy vàng trong nước không còn biến động mạnh, nhưng từ đầu năm đến nay, mức chênh lệch mua vào - bán ra bị các đơn vị kinh doanh neo ở ngưỡng rất cao. Đến trưa ngày 19.2, mức chênh này đã chạm ngưỡng 3,1 triệu đồng/lượng. Điều này gây nguy cơ thua lỗ cho nhà đầu tư. Sau khi mua vàng SJC với mức chênh lệch mua - bán 3,1 triệu đồng/lượng và lập tức bán lại cho cửa hàng, nhà đầu tư sẽ lỗ bằng mức chênh lệch này.

Trao đổi với PV Lao Động, ông Đinh Nho Bảng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam - cho biết, việc đẩy mức chênh lệch mua bán vàng lên cao giúp doanh nghiệp tránh tình trạng thua lỗ.

"Với những biến động lớn, các đơn vị kinh doanh sẽ niêm yết giá mua vào - bán ra cao. Đây là thủ thuật kinh doanh" - Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam phân tích.

Trong khi đó chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc các đơn vị kinh doanh trong nước điều chỉnh chênh lệch mua vào - bán ra quá cao sẽ đẩy rủi ro về phía người mua. Chuyên gia này cho hay, chênh lệch giá mua vào và bán ra chỉ khoảng dưới 300.000 đồng/lượng là hợp lý.

Mức chênh 500.000 - 1 triệu đồng/lượng là cao và trên 1 triệu đồng/lượng là rất cao. Việc đẩy chênh lệch mua vào - bán ra quá cao có nghĩa các đơn vị kinh doanh vàng đang đẩy rủi ro cho người mua vàng".

Câu hỏi đặt ra, tại sao doanh nghiệp phải đẩy chênh lệch giá lên cao dù đối diện nguy cơ mất khách? Tại sao người dân biết, mua vàng đối diện nhiều rủi ro nhưng vẫn phải chấp nhận?

Theo các chuyên gia, phần lớn nguyên nhân dẫn đến tình trạng này do cách thức quản lý vàng đặc thù của nước ta. Từ năm 2012 đến nay, thị trường vàng trong nước được quản lý bằng Nghị định 24, Ngân hàng Nhà nước là đơn vị được giao tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn - SJC được chọn làm thương hiệu vàng miếng quốc gia, tức trên thị trường chỉ còn duy nhất thương hiệu này.

Chuyên gia tài chính Phan Dũng Khánh cho biết, nhiều năm trở lại đây vàng SJC hầu như không được dập thêm. Sự khan hiếm đã và đang trực tiếp tác động đến giá vàng.

"Chưa kể một số lượng vàng được chuyển đổi sang các sản phẩm vàng khác, ví dụ như vàng trang sức... Nghĩa là bên cạnh tác động của thế giới, sự khan hiếm vàng SJC đã tác động đến giá vàng trong thời gian qua" - ông Khánh chia sẻ.

Bước chuẩn bị để tăng nguồn cung cho thị trường

Thủ tướng Chính phủ vừa có Chỉ thị số 06 về việc đôn đốc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm sau kỳ nghỉ Tết, trong đó có chỉ đạo liên quan đến thị trường vàng.

Chỉ thị nêu rõ: “Khẩn trương tổng kết Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Đồng thời, đề xuất giải pháp quản lý hiệu quả thị trường vàng trong tình hình mới, hoàn thành trong quý I năm 2024”.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Ngân hàng Nhà nước có nhiều động thái tích cực để đánh giá, tổng kết tình hình thực hiện Nghị định 24 cũng như đề xuất các chính sách quản lý vàng phù hợp. Ngân hàng Nhà nước đã có Công văn số 10064 về việc tuân thủ pháp luật về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố. Công văn yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các tổ chức kinh doanh kim khí quý, đá quý bao gồm các công ty kinh doanh vàng, các công ty trung gian thanh toán.

Các chuyên gia tài chính đánh giá, đây là bước chuẩn bị để Ngân hàng Nhà nước nhập nguyên liệu về gia công vàng miếng SJC nhằm tăng nguồn cung cho thị trường.

Đầu tháng 1.2024, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành Quyết định 02 sửa đổi, bổ sung Quyết định 1623/QĐ-NHNN ngày 23.8.2012 về việc tổ chức và quản lý sản xuất vàng miếng, có hiệu lực từ ngày 2.1.2024. Theo đó, Quyết định 02 sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến thành phần tham gia Tổ giám sát gia công vàng miếng, và bổ sung trách nhiệm của một số đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước trong công tác tổ chức và quản lý sản xuất vàng miếng của Ngân hàng Nhà nước.

Dù vậy, Quyết định 02 chỉ là bước nhỏ để Ngân hàng Nhà nước có thể can thiệp thị trường nhằm ổn định giá vàng. Việc sửa đổi Nghị định 24 mới là điều mà dư luận quan tâm.

Tại cuộc họp triển khai nhiệm vụ năm 2024, khi nói về việc bỏ độc quyền vàng miếng SJC theo quy định của Nghị định 24, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho hay, dù nhiều loại vàng hay không, mục tiêu cuối cùng là phải ổn định thị trường vàng miếng, đảm bảo quyền lợi của 100 triệu dân.

"Nhà nước không khuyến khích kinh doanh vàng miếng, không bảo hộ giá vàng miếng. Tuy nhiên, cũng không chấp nhận được sự chênh lệch giá quá lớn giữa vàng trong nước và quốc tế, giữa vàng SJC và các loại vàng miếng khác. Tất cả vấn đề này sẽ được xem xét trong sửa đổi Nghị định 24 sắp tới” - ông Đào Minh Tú nói thêm.

Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết: Chính sách độc quyền vàng miếng không còn phù hợp

Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam.

Theo thông lệ quốc tế, người ta coi vàng là một loại hàng hóa. Và quy định có hai loại vàng là vàng vật chất và vàng phi vật chất. Vàng vật chất bao gồm: Vàng thỏi, vàng miếng, đồng tiền vàng, trang sức. Còn vàng phi vật chất bao gồm: Vàng tài khoản và các chứng chỉ về vàng được giao dịch rất thông dụng trên thị trường. Trong Nghị định 24/2012/NĐ-CP chỉ đề cập đến vàng vật chất, đặc biệt vàng miếng được chọn là thương hiệu quốc gia và được Nhà nước độc quyền sản xuất và kinh doanh. Đây là điểm bất cập cần sửa đổi. Chính sách độc quyền vàng miếng không còn phù hợp.

Ngoài ra, đến bây giờ chúng ta vẫn duy trì việc độc quyền SJC sẽ dẫn đến sự chênh lệch rất lớn về giá vàng, mà thực tế đã chứng minh như vậy.

Ở Việt Nam, người dân coi vàng như là một phương tiện để tích trữ và phòng ngừa lạm phát, rủi ro. Nhưng chúng ta cũng thấy, hiện nay giá trị đồng tiền Việt Nam rất ổn định; tỉ giá cũng rất ổn định. Chính vì thế người dân không dùng vàng để làm phương tiện thanh toán và không có khái niệm "vàng hóa".

Vì thế, nếu chúng ta không khuyến khích người dân tích trữ vàng miếng nữa, theo chủ trương của Nhà nước là tập trung vào sản xuất trang sức để tăng giá trị thặng dư, tập trung vốn vào sản xuất và xuất nhập khẩu, thì phải xem xét lại cách thức quản lý thị trường vàng hiện nay.

GS.TS. Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội: Nên thành lập Sàn giao dịch vàng để quản lý thị trường vàng minh bạch

GS TS Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội. Ảnh: Phạm Đông

Người Việt Nam có tâm lý phòng ngừa rủi ro, phòng cho tương lai, tâm lý tích trữ rất cao, chính vì vậy, người dân có nhu cầu sở hữu, mua, bán vàng miếng, không phải chỉ để trang sức mà thực sự là tích trữ, đề phòng rủi ro, có tài sản phòng thân. Đó là yêu cầu chính đáng mà nếu chúng ta không cho phát triển thị trường vàng miếng, giữ độc quyền chỉ có vàng miếng SJC, cung ít, cầu nhiều thì đương nhiên giá tăng, dẫn đến tâm lý lo sợ lại lao đi mua, lại đẩy giá lên.

Rõ ràng như vậy, thị trường vàng vật chất của chúng ta phải mở cửa, phải làm sao tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp và không nên độc quyền một sản phẩm để tạo ra cung lớn hơn, rộng rãi, bình đẳng, cạnh tranh. Khi càng cạnh tranh về cung thì càng có lợi cho người mua, giá sẽ ngang bằng, không còn chuyện giá phi lý. Tuy nhiên, nếu chúng ta chỉ duy trì thị trường vàng vật chất, mua về cất tủ, két ở nhà, thì chỉ an toàn cho người có tiền, nhưng có sinh lợi hay không và đồng tiền đó có được đưa vào lưu thông không là vấn đề. Tôi kiến nghị nên thành lập Sàn giao dịch vàng để quản lý thị trường vàng minh bạch, hiệu quả, theo đúng xu hướng của thế giới. Khi chúng ta có sàn vàng, người dân sẽ thay đổi tâm lý.

Bích Hà (ghi)

Nguồn: https://laodong.vn/kinh-doanh/thao-nut-that-de-thi-truong-vang-phat-trien-ben-vung-minh-bach-1305787.ldo